A mística da feminidade en Mad Men (II)

De Betty Draper a Betty Francis

Amelia Valcárcel sinala que era tanto o poder da mística da feminidade que todo o empeño das institucións ía encamiñado a reafirmar o seu modelo. O papel dos medios de comunicación neste contexto era capital, en particular o das revistas femininas (das que Friedan realiza un profuso seguemento), esenciais para perpetuar os roles de xénero. Outro medio cuxa influencia medraba de modo exponencial era a televisión. Baste só con citar un dos produtos máis emblemáticos deses anos para calibrar o tipo de argumentos que trunfaban: a ficción televisiva Embrujada (Bewitched, ABC 1964-1972), protagonizada non por unha “vella bruxa como a súa nai, senón por unha esposa cariñosa que renuncia de boa gana aos seus poderes e se desvive pola vida profesional dun marido mediocre e simpático”. No caso do cinema, o modelo feminino cambia con respecto á década anterior. Se nos cincuenta eran máis apreciadas as mulleres independentes como Katharine Hepburn ou Doris Day, o canon do Hollywood de comezos dos sesenta márcao Grace Kelly, xa non só como actriz senón como muller que renunciou á súa carreira profesional para casar co seu príncipe azul.

Betty Draper, unha nena atrapada nun corpo de muller.

Betty Draper (que precisamente é comparada con frecuencia con Grace Kelly polo seu parecido físico) tamén se retirou, e agarda na casa impaciente o regreso do seu home. Betty confesa a Don que durante o día só pensa no momento en que el apareza e lle faga o amor. Para Friedan o sexo é “a única fronteira aberta á muller que sempre viviu dentro dos confíns da mística da feminidade pero en lugar de cumprir a promesa dunha infinita felicidade lograda por medio do orgasmo, a vida sexual convértese nunha convulsión nacional estrañamente lúgubre, cando non nunha burla despectiva”. Por iso ao final da escena, antes de comezar o coito, Betty prega ao seu marido que apague a luz.

Segundo o psiquiatra de Betty –que puntualmente informa a Don vía telefónica do contido das sesións-, ela atópase pechada na cabeza dunha nena. E as anomalías que se perciben no fogar reverten en dous personaxes infantís: por un lado Glen, o fillo de Helen Bishop, a veciña divorciada dos Draper, e por outro a filla da parella, Sally.

Sally proxecta as actitudes e frustracións da súa nai.

Con motivo dunha das súas saídas nocturnas Helen Bishop deixa ao seu fillo Glen, de nove anos, ao coidado de Betty. Durante a velada, o neno pídelle a Betty un guecho de cabelo, e ela, a pesar do inapropiado da situación, accede a darllo. É evidente que Betty se identifica co papel de obxecto de admiración masculina para o que foi educada. Sendo criada como unha especie de boneca, que require constante atención, non pode resistirse a regalar o guecho a Glen como se fose un relicario. Betty séntese soa, anhela que alguén mostre afecto por ela; por iso cando episodios máis tarde se encontra con Glen no aparcadoiro dun centro comercial, confésalle empapada en lágrimas que ninguén lle fai caso. Glen colle a súa man a modo de consolo: “Se eu fose maior coidaría de vostede”.

A frustración de Betty trasládase á súa filla Sally, que como calquera outra nena da súa idade imita os comportamentos da nai, con frecuentes demostracións de coquetería. Sally sufrirá diferentes reveses, como a morte do avó, que a pesar de padecer demencia senil, é a única persoa que a toma en serio. O divorcio dos pais agrava a conduta da rapaza, que encontrará en Glen o cómplice perfecto para as súas travesuras. A deriva deste personaxe corrobora a afirmación de Friedan de que “as mulleres dominaban ás súas fillas: ou as criaban dentro da dependencia pasiva e do conformismo, ou as empuxaban inconscientemente a certas actividades sexuais”. Una escena sintomática sucede cando Sally é sorprendida no salón masturbándose vendo unha película mentres a súa amiga, a filla doutros viciños, dorme.

Carla é a única capaz de controlar as reaccións de Sally.

A hiperactividade dos pequenos Draper provocan que Betty teña que contratar a Carla, unha neneira de cor. Carla ademais de ser muller é negra, unha estraña nun fogar que representa de forma modélica a sociedade do benestar. Pero pola súa experiencia e intelixencia emocional consegue dominar aos pequenos, aos que a súa nai é incapaz de imporse. Cando Betty fracasa na súa relación de parella, acosada polas infidelidades do seu marido e polos seus propios fantasmas, despide a Carla nun acto de celos que ninguén ao seu redor pode entender.
Betty é incapaz de traspasar a soleira da casa, por iso ao separarse de Don, en lugar de encamiñar a súa vida cara outro horizonte sucumbe aos convencionalismos do seu tempo. Betty Draper trasladarase dun fogar a outro. Na casa da súa nova parella –o político Henry Francis- converterase en Betty Francis. E alí será, de novo, inequivocamente infeliz.