O perdedor non nace, faise: este é o axioma común aos individuos que cultivan o nobre exercicio da derrota, e que asumen con dignidade, incluso con elegancia, as contradiccións inherentes á súa condición.

O loser é a antítese do heroe, figura monolítica e artificial que hoxe en día semella ter esgotado todo o crédito como axente da ficción. O perdedor conmove polo simple feito de ser humano, é dicir, pola virtude de errar. E, por que negalo? Vivimos nun tempo propicio para os perdedores, por iso devecemos por personaxes de carne e óso nos que nos vexamos reflectidos pola súa fraxilidade e por ende coas nosas feblezas.

Se hai un lugar onde unha lei non escrita prohibe a figura do loser é norteamérica, a terra das oportunidades. Porén esta terra prometida é asemade o paraíso dos eternos perdedores. A icona do loser, unha nova caste de heroe postmoderno, emerxe de xeito recorrente na ficción televisiva estadounidense nos últimos lustros.

A incapacidade para adaptarse ao medio constitúe un dos trazos máis relevantes do loser, condición que encarna con fidelidade Joel Fleishman, protagonista de Doctor en Alaska (Northern Exposure, CBS, 1990-1995). Fleishman é un médico predestinado a triunfar en Nova York que por un cúmulo de circunstancias acaba erxercendo en Cicely, unha remota vila de Alaska, nun consultorio ruinoso, tratando con pacientes "excéntricos" e pasando os invernos a corenta baixo cero rodeado de alces, mapaches e caribús.

En Cicely rexen uns valores antagónicos aos que está acostumado Fleishman; os veciños forman unha comunidade na que todos se apoian, elixiron por vontade propia radicarse alí e non entenden o tipo de frustracións que aflixen ao médico, que desempeña o típico rol de forasteiro sempiterno. Os habitantes de Cicely viven pensando naquilo que poden facer polos demais —unha misión que lle correspondería a Fleishman como médico. O doutor, no entanto, non deixa de pensar en si mesmo, por iso resulta ridículo e se transforma nun fracasado.

Outro loser e asemade médico de ficción é Jack Shephard, un dos náufragos de Perdidos (Lost, ABC, 2004-2010); un personaxe escindido entre o deber e o amor filial. Por unha banda, é o primeiro que acode a atender aos feridos do voo Oceanic 815, feito que o converte de inmediato nun dos líderes da illa; pero, como o resto dos personaxes da serie, Shepard esconde unha turbulenta historia persoal. A súa viaxe de Sydney a Los Angeles ten como orixe unha traxedia familiar provocada pola seu celo profesional;  sabedor de que seu pai levou a cabo unha operación estando ebrio, toma a decisión de denuncialo co cal o aparta definitivamente da práctica da medicina.

Só as palabras de Sawyer, o habitante da illa a quen máis detesta o médico, conseguen aliviar o seu sufrimento. Sawyer coincidiu nun bar de Sydney co vello Shepard, e este confesoulle o orgullo que sentía porque o seu fillo actuase de xeito honesto incluso a costa del mesmo. Esa arenga sobre o deber convence definitivamente a Sawyer para perpetrar a súa propia vinganza, longamente preparada, contra o home que destrozou a súa vida. Pero Sawyer mata o home equivocado, e este erro fatal precipita o personaxe á autodestrución, de aí algún dos seus execrables comportamentos cos seus compañeiros.

Como Jack e Sawyer, o resto do elenco de Lost (Claire, Charlie, Hurley, Sayid, Shannon e Boone, a parella coreana ou Michael) arrastran tras deles a pesada pesada lousa da derrota. J. J. Abrams utiliza os relatos en flashback para expander cara o pasado a carga dramática do presente. O xenérico lost designa non só o marco físico no que se desenvolven os acontecementos senón tamén a deriva emocional que empapa aos personaxes no momento de sufrir o accidente. Pero entre esa nómina de losers hai dous personaxes para os que o desastre aéreo supón unha sorte de redención: John Locke e Kate Austen.

En Locke conflúen todas as penalidades habidas e por haber; non dubida en entregarlle un ril a seu pai, malia que este nunca se dignara a recoñecelo como fillo, e, acto seguido, volve ser repudiado. Logo, tras unha serie de aciagas peripecias, remata parapléxico, condeado de por vida a unha cadeira de rodas. A illa para el representa un renacemento xa que milagosamente, por efecto do accidente, comeza a camiñar de novo. Os intentos dos náufragos de fuxir dese lugar maldito son vistos con desagrado por Locke e contan coa súa oposición, explícita ou secreta.

Kate Austen, pola súa banda, voa como presidiaria e o accidente libéraa das esposas e, de paso, dun escuro pasado. Kate é unha das máis activas na loita do grupo pola supervivencia e que con maior empeño trata de axudar aos outros. A súa presenza na illa supón facer táboa rasa da súa vida; sesgo común a moitos dos seus compañeiros de desventuras.

Un dos casos máis sui generis de loser é o de Ray Drecker, protagonista de Superdotado (Hung, HBO, 2009-2011), un personaxe que se redime a través do falo. O relato de Hung inscríbese no contexto de crise global que nos asola; Drecker, que queda de xeito sucesivo nun curto espazo de tempo sen muller, sen casa e sen traballo, vese na obriga de recorrer á súa ferramenta máis valiosa -o seu descomunal sexo- para asegurar a súa supervivencia.

O relato que se tece arredor deste gigoló está inzado de perdedores; desde a súa proxeneta Tanya Skagle, unha moza con ambicións artísticas, eclipsada por unha nai que lle cercenou desde nena a autoestima, até a súa ex muller, que cambiou de parella buscando a estabilidade económica e foi caer nos brazos dun home acomodado pero inseguro, un “mago das finanzas” que considera que ninguén o pode querer se non é polo seu diñeiro, en definitiva, outro loser máis.

Hung responde a unha dinámica moi socorrida nas series de ficción, un suceso que cambia radicalmente a vida dunha persoa serve como detonante dunha nova situación na que o protagonista ten que se valer do seu enxeño para saír adiante; tal e como sucede en Weeds (Showtime, 2005-2011), onde Nancy Botwin queda viúva e non dubida á hora de converterse en camelo do seu barrio para manter o nivel de vida de antano. 


Como exemplo extremo atopamos a Walter White de Breaking Bad (AMC, 2008-2011), un profesor de química ao que lle diagnostican un cancro incurable. A precaria situación familiar —coa muller embarazada e un fillo diminuído— levan a Walt a asociarse cun ex alumno para pór os seus coñecementos ao servizo do crime e fabricar a metanfetamina máis pura de Novo México. Na súa baixada aos infernos, White adopta o nome de Heisenberg (o científico que formulou o principio da incerteza), feito que lle proporciona ao personaxe resonancias míticas nun submundo totalmente afastado da súa natureza orixinal. Por méritos propios Breaking Bad, unha das series máis irreverentes da ficción contemporánea, deseguida foi convertida por público e crítica nun fenómeno de culto,   un fenómeno impregnado do inequívoco arrecendo da derrota.

Pete Campbell, o máis novo dos executivos de contas de Mad Men (AMC, 2008-2011), procede dunha das mellores familias neoiorquinas, pero isto non é óbice para que sexa un loser de libro. Campbell móstrase como un ser inseguro, despreciado polo pai e infravolado no traballo, onde constantemente está a comparar os seus logros cos dos compañeiros. Todas as oportunidades de ascenso se lle escapan, sobre todo pola oposición porfiada de Donald Draper, un home que acadou todo o que ten grazas ao seu esforzo e á súa ambición e para quen Campbell representa aquilo que máis detesta: un fillo da alta sociedade que non dubida en actuar de xeito deshonesto a fin de conseguir os seus propósitos malia que iso supoña afundir os seus colegas. Por resultar antitética á do protagonista de Mad Men, a figura de Campbell medra consonte avanza o relato creado por Matthew Weiner, adquirindo unha gama de matices impensable nas primeiras entregas da serie.

Unha das figuras clásicas ás que vai asociada a idea de loser é a do boxeador, ou para sermos máis concretos a do ex boxeador. A nómina de ídolos de barro semella tan ampla na vida real coma na ficción. O boxeador encarna de xeito paradigmático o deportista que cando se bate en retirada perde as rendas da súa vida. Patrick "Lights" Leary é outro campión en apuros, que logo de colgar as luvas se atopa angustiado polas débedas, polo que prepara o seu regreso ao ring.

Lights Out (FX, 2010) supera con solvencia a etiqueta de serie de xénero para construír un drama exemplar. Lights, a pesar de que sofre demencia puxilística, unha enfermidade frecuente no seu traballo, volve pelexar para redimirse tanto económica como persoalmente dun último combate moi controvertido, aínda a costa de arruinar a saúde e o matrimonio. A serie, á que a ditadura das audiencias lle concedeu apenas unha temporada, artella con gran eficacia un relato sombrío, sen edulcorantes, sobre o ídolo no momento xusto en que se derruba sobre a lona da vida, incidindo nas sutís diferenzas existentes entre a victoria e a derrota.

Non sería de xustiza rematar esta evocación do loser sen facer unha referencia a David Fisher de A dos metros bajo tierra (Six Feet Under, HBO, 2001-2005), alma mater do negocio familiar, a funeraria Fisher and Sons, situada nun barrio residencial de Los Ángeles. O personaxe interpretado por Michael C. Hall, en aparencia o máis normal do clan, é en realidade a ovella negra do núcleo familiar: un homosexual que non consegue saír do armario, resentido porque o pai lle deixase a funeraria a medias con Nate, o irmán vividor e sempre crítico coas andanzas do negocio.

Alan Baal, creador da serie (cuxo nome figura sempre nos títulos de crédito sobre unha lápida) declara que “Six Feet Under trata daqueles sentimentos que se moven debaixo da superficie”. Esa exactamente debe de ser a misión do guionista, amosar na xusta medida o que está oculto, as gretas emocionais dos personaxes, os seus anceios e frustracións, co obxectivo de facernos partícipes delas. Por empatía co espectador e por lóxica social o loser é un dos protagonistas incontestables da ficción contemporánea.